Wnioski o uchylenie immunitetu Małgorzaty Manowskiej trafiły do Sądu Najwyższego i Trybunału Stanu

- Jest to pierwszy przypadek, według mojej wiedzy, kiedy kierowany jest wniosek o uchylenie immunitetu wobec urzędującej I prezes Sądu Najwyższego – powiedział dziennikarzom prok. Nowak. Jak przekazał, w sprawie chodzi o przekroczenie uprawnień w związku z głosowaniami w Kolegium SN oraz o niedopełnienie obowiązków w związku z niezwołaniem posiedzenia Trybunału Stanu oraz zaniechaniem wykonania obowiązku wynikającego z prawomocnego orzeczenia sądu.

O skierowaniu wniosków poinformował także na platformie X szef MS, prokurator generalny Adam Bodnar. „Prokuratura zebrała dowody, które wskazują na dostateczne podejrzenie popełnienia przez Małgorzatę Manowską trzech przestępstw: przekroczenia uprawnień w związku z uznaniem ważności głosowań Kolegium SN mimo braku kworum, niedopełnienia obowiązków w związku z niezwołaniem w ustawowym terminie posiedzenia pełnego składu Trybunału Stanu i niedopełnienia obowiązków w związku z niewykonaniem prawomocnego postanowienia Sądu Okręgowego w Olsztynie dotyczącego uchwały o zawieszeniu sędziego Pawła Juszczyszyna” - napisał Bodnar, informując o wnioskach.

Szef MS poinformował także, że „działania prokuratury są efektem zawiadomień złożonych przez pełnomocników sędziego Pawła Juszczyszyna, sędziów Sądu Najwyższego oraz członków Trybunału Stanu”. „Małgorzata Manowska korzysta jednocześnie z immunitetów Sądu Najwyższego i Trybunału Stanu. W celu postawienia zarzutów konieczne jest uzyskanie zgody obu instytucji” - wskazał Bodnar.

Wnioski o uchylenie immunitetu sformułowano w ramach śledztwa wszczętego we wrześniu ub.r. przez Wydział Spraw Wewnętrznych PK i prowadzonego w sprawie niedopełnienia obowiązków przez Manowską, jako przewodniczącą Trybunału Stanu, w związku z niezwołaniem posiedzenia pełnego składu Trybunału w określonym w prawie terminie. Prok. Nowak zaznaczył, że do tego śledztwa dołączono materiały innych postępowań - w tym z zawiadomienia pełnomocników sędziego Pawła Juszczyszyna oraz sędziów SN.

Jeszcze przed wrześniem zeszłego roku PK zaczęła bowiem badać sprawę przekroczenia przez Manowską uprawnień podczas prac Kolegium SN. W tej sprawie zawiadomienie do Wydziału Spraw Wewnętrznych PK w czerwcu 2024 r. złożyło dziesięciu sędziów SN. Przekroczenie uprawnień polegać miało na „bezzasadnym” uznaniu za ważne głosowań Kolegium SN w przedmiocie 24 uchwał, podczas gdy nie zostało zachowane kworum. Chodziło o siedem głosowań w trybie obiegowym, przeprowadzonych między październikiem 2021 r. a lipcem 2022 roku. Jako podstawę wybranego trybu, Manowska wskazywała ustawę dotyczącą zwalczania COVID-19.

Prok. Nowak w komunikacie PK wskazał, że Manowska uznała nieoddanie głosów przez 10 członków oraz zastępców członków kolegium jako oddanie głosów wstrzymujących się. Do podjęcia uchwały przez Kolegium SN w trybie głosowania obiegowego wymagane jest zaś oddanie głosów przez minimum 11 osób, czyli dwie trzecie liczby członków kolegium. Część członków Kolegium SN wstrzymywała się wtedy od udziału w pracach tego organu do czasu całkowitego zaprzestania działalności ówczesnej Izby Dyscyplinarnej SN, a tym samym „rzeczywistego wykonania orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej” i o takim stanowisku informowali Manowską.

Rzecznik prasowy SN Aleksander Stępkowski rok temu odnosząc się do tej sprawy mówił PAP, że Manowska przeprowadzając w czasie obostrzeń epidemicznych głosowania Kolegium SN w trybie obiegowym kierowała się praktyką, jaką wypracowała w tej mierze poprzednia I prezes SN Małgorzata Gersdorf. „Praktyka ta obejmowała zasadę, w myśl której brak zajęcia wyraźnego stanowiska przez członka kolegium w kwestii będącej przedmiotem głosowania, uznawano za głos wstrzymujący się” - zaznaczał wtedy Stępkowski.

Kolejny z czynów objętych wnioskami o uchylenie immunitetu dotyczy natomiast podejrzenia niedopełnienia obowiązku wynikających z ustawy o Trybunale Stanu. Jak przypomniał prok. Nowak, 20 marca ubiegłego roku sześcioro sędziów Trybunału Stanu zwróciło się do przewodniczącej TS, czyli prezes Manowskiej, o zwołanie pełnego składu tego Trybunału w celu uchylenia jego obecnego regulaminu oraz uchwalenia nowego. Wniosek w imieniu tych sześciu osób do Manowskiej złożył wtedy członek Trybunału Przemysław Rosati.

Zgodnie z regulaminem Trybunału Stanu, od dnia złożenia pisemnego wniosku przez co najmniej pięciu członków Trybunału, prezes TS jest „obowiązany zwołać posiedzenie pełnego składu Trybunału Stanu w terminie 45 dni”. „Pomimo tego, przewodnicząca Trybunału Stanu Małgorzata Manowska zaniechała zwołania posiedzenia pełnego składu TS nie tylko w terminie 45 dni od dnia złożenia pisemnego wniosku, ale też do dnia dzisiejszego, wskutek czego nie dopełniła swojego obowiązku wynikającego wprost z par. 7 ust. 3 regulaminu TS” - wskazał prok. Nowak.

Manowska jeszcze w kwietniu 2024 r. w odpowiedzi na wniosek sześciorga członków TS - powołując się na regulamin TS - napisała, że inicjacja zmiany regulaminu TS jest wyłączną kompetencją przewodniczącego i nie może się odbywać na wniosek innych podmiotów. W ocenie Manowskiej, w konsekwencji nie było możliwe procedowanie przedłożonego wniosku.

Ostatnim wątkiem ujętym we wnioskach o uchylenie immunitetu jest - jak ocenia prokuratura - zaniechanie przez Manowską wykonania obowiązku wynikającego z prawomocnego postanowienia Sądu Okręgowego w Olsztynie z 10 maja 2021 r. Postanowienie to odnosiło się do wydanej w lutym 2020 r. przez ówczesną Izbę Dyscyplinarną SN uchwały, w wyniku której zawieszono sędziego Sądu Rejonowego w Olsztynie Pawła Juszczyszyna oraz obniżono mu wynagrodzenie na czas trwania tego zawieszenia.

Pełnomocnik sędziego Juszczyszyna złożył w SO w Olsztynie w 2021 roku wniosek w sprawie wstrzymania skuteczności i wykonalności uchwały SN w trybie zabezpieczenia roszczenia o ochronę dóbr osobistych oraz opublikowania na stronie internetowej SN informacji, że skuteczność i wykonalność uchwały zostały wstrzymane na czas trwania postępowania.

Olsztyński sąd przychylił się do tego wniosku, a także nakazał opatrzenie uchwały dotyczącej Juszczyszyna na stronie internetowej SN informacją, że skuteczność i wykonalność tej uchwały zostały wstrzymane. Sąd Najwyższy złożył w tamtej sprawie zażalenie - zostało ono jednak oddalone we wrześniu 2021 r.

Rzecznik PK przekazał, że pomimo takiego rozstrzygnięcia tamtej sprawy, I prezes SN zaniechała wykonania postanowienia. „Prokurator ustalił, iż nie zachodziły żadne przeszkody prawne ani faktyczne, które uniemożliwiałyby wykonanie obowiązku nałożonego postanowieniem sądu (...). Zdaniem prokuratora stanowiło to działanie na szkodę interesu prywatnego Pawła Juszczyszyna przejawiającego się w narażeniu na utratę dobrego imienia oraz zaufania potrzebnego dla zajmowania przez niego stanowiska sędziego Sądu Rejonowego w Olsztynie, a także interesu publicznego – dobra wymiaru sprawiedliwości - przejawiającego się w respektowaniu i wykonywaniu przez I prezesa SN, który jest organem Sądu Najwyższego, skierowanych do niego prawomocnych orzeczeń sądowych” - czytamy na stronie PK.

Prezes Manowska, odnosząc się do postanowienia olsztyńskiego sądu, mówiła jeszcze w czerwcu 2021 r., że nie ma „prawa, legalnej możliwości, ani zamiaru ingerowania w treść orzeczeń SN, opatrując pierwszą ich stronę jakimikolwiek dopiskami”.

W związku z tymi trzema sprawami, prokurator PK złożył w środę łącznie dwa wnioski o uchylenie immunitetu, czyli wyrażenie zgody na pociągnięcie do odpowiedzialności karnej, sędzi Małgorzaty Manowskiej. Trafiły one do Izby Odpowiedzialności Zawodowej Sądu Najwyższego oraz do Trybunału Stanu.

Wynika to z faktu, że Manowska piastuje funkcję I prezes SN oraz przewodniczącej TS, gdyż I prezes SN jest przewodniczącym TS z mocy prawa. Wobec tego - jak tłumaczy prokuratura - w przypadku zamiaru pociągnięcia Manowskiej do odpowiedzialności, należy uzyskać zgodę Trybunału Stanu oraz właściwego sądu dyscyplinarnego, w tym przypadku Izby Odpowiedzialności Zawodowej SN. „We wnioskach tych prokurator przedstawił zarzucane przestępstwa, ustalony stan faktyczny oraz dowody, na podstawie których dokonano tych ustaleń” – zaznaczył prok. Nowak.

Rzecznik PK został zapytany przez dziennikarzy o kontrowersje dotyczące Izby Odpowiedzialności Zawodowej SN, w której składzie są zarówno sędziowie mianowani do SN przed czasami rządów PiS, jak i tacy, którzy trafili tam już po reformach poprzedniego rządu, przeprowadzonych w 2017 roku. Prok. Nowak odpowiedział, że w zależności od tego, jaki skład zostanie wylosowany do orzekania, prokuratura będzie „podejmowała kroki zmierzające do tego, by wniosek ten rozstrzygnął sąd niebudzący żadnych wątpliwości co do swojej bezstronności”.

Dr. hab. Małgorzata Manowska zaczęła pełnić funkcję I prezesa Sądu Najwyższego – i tym samym funkcję przewodniczącej Trybunału Stanu - w 2020 roku. Sędzią SN jest od 2018 roku. (PAP)

Autor: Nina Leszczyńska, Marcin Jabłoński

nl/ mja/ rbk/